Euskobarometroa eta bere interpretazioak

---

Aste honetan kaleratu da 2010eko maiatzeko Euskobarometroa, Euskal Herriko Unibertsitateko Politika Zientzien departamentuak urtean bi aldiz ateratzen duen iritzi publikoaren gaineko ikerketa. Maiatzaren 6tik 28ra Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako 1.200 herritarrei (400 herrialde bakoitzeko) egindako galdeketan bloke nagusi hauek jorratzen dituzte:

• Egoera eta ardura pertsonalak, giro sozial eta ekonomikoa, demokraziarekiko asebetetze eta Konstituzioaren onarpen mailak.
• Egoera politikoaren, gobernuaren (Eusko Jaurlaritzaren) eta politikari ezagunenen balorazioa.
• Sentimendu nazionalista, euskal nortasun sentimendua, autogobernua eta independentziaren inguruko jarrera.
• Biolentziaren garapena eta bere aurreko jarrera, politika antiterrorista eta terrorismoaren bukaera.

Gauza asko idatz daitezke Euskobarometroaren inguruan, baina arreta piztu dit atzo sustatu.com atarian ikusi nuen titular batek (http://sustatu.com/1278070207). Kontua da ikerketa honetan, besteak beste, herritarrei zera galdetzen zaiela: "Zenbateko gogoa duzu Euskal Herria (ez dakit zehazki zein eremutaz ari diren) estatu independente bihurtzeko: handia, txikia edo ez duzu inolako gogorik?". Galdera interesgarria izan daiteke, zalantzarik gabe. Erantzunak honela gelditu dira: gogo handia du herritarren %30ak, %22ak gogo txikia du ("pequeños deseos") eta %33ak ez du inolako gogorik. Tira, hortik ondoriozta daiteke %52ak nolabaiteko gogoa baduela Euskal Herria independente bihurtzeko, baina gutxiengo esanguratsu bat horren aurka dagoela (inolako gogorik ez dutenak, hain zuzen). Ba Euskobarometroko ikertzaileek ez dute horrela ikusten; beraien interpretazioaren arabera, "los deseos de independencia siguen siendo minoritarios en la sociedad vasca". Gogo gutxi dutenak inolako gogorik ez dutenen zaku berean sartzen dituzte. Sustatu.com-en, hain zuzen, horri lotutako galdera egiten zuten: "Independentziarako gogo "txikia" dutenek ez dute independentziarako gogorik?" Ba, antza denez, ez; laster entzungo dugu norbait esaten sudur txikia dutenek ez dutela sudurrik.

Egia da beste galdera batean estatu formaren inguruan galdetu zela: %36ak autonomien estatua (gaur egungoa) defendatzen du, %28ak estatu federalaren aldeko apostua egiten du eta %25ak independentzia lehenesten du. Euskobarometroak egiten duen interpretazioa honako hau da: "La gran mayoría de los vascos sigue oscilando entre la actual fórmula autonómica (36%) y un posible escenario federal (28%) [...] En todo caso, ambas fórmulas integracionistas siguen una clara mayoría de casi dos de cada tres vascos. Frente a estas fórmulas descentralizadoras e integracionistas, el independentismo [...] vuelve a recuperarse, ligeramente,..." Horrela interpretatzea nahiko maltzurra izan daiteke; argi dago, izan ere, independentzia egungo esparru politikoarekin haustea den arren, federalismoa ere (nahi den besteko "integracionista" izanda ere) haustura bat dela egungo ereduarekin, 1978ko konstituzioak beren-beregi debekatzen baitu (145.1 artikulua). Beraz, galderaren erantzunak interpreta daitezke beste moduren batean ere, esaterako, "mientras el 36% de los vascos (hauek ez dituzte las vascas aipatzen) sigue apostando por el actual marco jurídico-político, el 53% de los vascos apuestan por modelos que desafian claramente el actual marco constitucional y apuestan por la superación de sus estrictos límites (la suma del 28% de federalistas más el 25% de independentistas)". Honekin argi geratzen da estatistika, zientzia zehatza eta matematikoa den arren, bere inguruan egiten diren interpretazioak ez direla inoiz ere interpretazio posible bakarrak. Euskobarometroak, izan ere, agerian uzten du bere zuzendariaren eta gertueneko laguntzaileen joera politikoa.

Aipatuko dudan azken puntua buruzagi politikoen gaineko balorazioari buruzkoa da. Hainbat politikariren izenak aipatzen zaizkio inkestatuari, ea ezagutzen dituen eta, hala bada, 1etik 10era zenbateko puntuazioa ematen dien jakiteko. Politikari ezagunenak Patxi Lopez (%97ak ezagutzen duela dio), Jose Luis Rodriguez (%98) eta Mariano Rajoy (%97) dira, besteak beste. Balorazioan 4, 3,1 eta 1,8 ateratzen dute hurrenez hurren. Balorazio altuena lortzen dutenak, aldiz, ez dira hain ezagunak: Aintzane Ezenarro %51k ezagutzen du eta 5eko puntuazioa eskuratu du (gainditu duen bakarra), Mikel Arana %28ak ezagutzen du baina 4,6ko puntuazioa lortu du eta Patxi Zabaleta %52ak ezagutzen du eta 4,4koa lortu du.

Datuok justifikatzeko, Euskobarometroak dio gizartearentzat nahiko ezezagunak diren politikariak gehienbat beraien alderdiko jarraitzaileek ezagutzen dituztela eta, horrela, beraien balorazioa hobetu egiten dela. Horregatik lortzen omen dituzte Aralar edota Ezker Batuko politikariek PP edota PSOEkoek baino emaitza hobeak. Baliteke, baina interpretazioa beste era askotara egin daiteke, jendartearen gehiengoa inozo ezjakintzat hartu beharrik gabe (azken batean interesa duen oro gai da alderdi politiko guztietako buruzagiak ezagutzeko). Nire iritziz, gutxi ezagutzen eta ondo baloratzen diren politikarien arazoa ezagutzan dago; era berean, asko ezagutzen eta gutxi baloratzen diren politikariena ere, ezagutzan dago: jendeak badaki Lopez, Zapatero eta Rajoy zeintzuk diren eta horregatik jasotzen dituzte jasotzen dituzten emaitzak.