ostirala, ekaina 30, 2017

Divergentzia gehiago egotea ezin da interpretatu nola efizientzia handiagoa an aurreikuspena

Hiztunak, orohar eta aukera sintaktikorik izanez gero, díra saiatzen kokatzen informazio akontestualena an posizio bat non interpreta dadin efektibokiago, esaldi-bukaeran.  Oro har, zenbat eta gutxiago espero informazio bat, zailagoa izanen da gure entendimenduan integratzeko (interpretatzeko): hortik dator interesa on kontestualizatu progresiboki informazio berri hori, eta bereziki informazio akontestualena.

Eta horixe da arrazoia zeinengatik munduko hizkuntzek duten jotzen ki kokatzen thema lehenago ze rhema. Eta rhemaren barruan, parte gutxien rhematikoa (nola aditza) lehenago ze parte rhematikoagoa (nola, tipikoki, objetua eta bere osagarriak). Eta bestalde, detaileak dira izaten gutxiago aurreikusgarriak ezi euren referenteak, eta osagarriak gutxiago aurreikusgarriak ezi buruak. Azken buruan, horixe bera da arrazoia zeinengatik munduko hizkuntzek duten jotzen ki izan SVO eta burulehenak. Nahi dute lortu interpretazio hobea, errazagoa eta eraginkorragoa.

Modu batera edo bestera, arrazoi (edo nahiago bada: kostu) interpretatibo hori egon liteké, nire ustez, azpi arrasto elektrofisiologiko divergenteak zein ez-itxarondako hitzek erakusten dituzte respektu itxarondako hitzak. Arrasto erlatiboki divergente horiek lukete adieraziko nolabaiteko kostu interpretatibo gehigarri bat hon ez-itxarondako hitzak respektu itxarondakoak.

Molinaroren eta besteren artikuluan (2017), euskaldun natiboek gaztelaniaz dute erakusten dibergentzia gehiago ezi gaztelaniadun natiboek gaztelaniaz. Saiatzea interpretatzen hori an terminuak on aurreikuspen-efizientzia handiagoa (nola egiten duten Molinarok eta bestek) iruditzen zait erratua. Izatekotan, alderantziz izan beharko litzateke: divergentzia gutxiago, eta aurreikuspen-efizientzia handiagoa.

Dio Molinarok, erantzunez ki Nerea Azurmendi kazetaria:   
- Y la conclusión ha sido...
-Que la habilidad de predicción era más eficiente entre quienes tenían al euskera como lengua materna. La lengua materna era, de hecho, la única diferencia entre los integrantes del grupo objeto de estudio. Todos eran bilingües, con el mismo nivel de competencia en euskera y en castellano. Las pruebas, por cierto, se hicieron en castellano. [Molinaro, El Diaro Vasco, 2017ko ekainaren 1a]
Ez, esperimentu horretan, natibo euskaldunek (gaztelaniaz) dute erakusten ber divergentziak zein gaztelaniadun natiboek (gaztelaniaz), eta are gehiago ere. Izatekotan, gutxiago efizienteak izanen lirateke. []

______________________________
Irakur ere sarrera hauek
1:  Unitate sintetikoak vs analitikoak
2.: Marko orokorra: "...retrasa mucho..." (Molinaro, 2017) 
3.: Arrasto elektrofisiologikoen balio osagarria
4.: Hitz-generoa desagertuko balitz ere...

Etiketak: , ,