astelehena, azaroa 05, 2018

Euskara estandarrak ez ditu asebetetzen, ezta urrutitik ere, ez behar landuagoak, ezta behar kolokialagoak ere

Hizkuntza baten praktika normalizatua dá mugitzen an continuum bat arten erabilera landuagoa eta erabilera kolokialagoa, halatan ze hiztunak aukeraten ditú, momentu bakoitzean, horiék baliabide sintaktiko, lexiko eta fonetikoak eze irizten ditu egokien afin lortu bere helburu komunikatiboak. Continuum pragmatiko horretan, oro har, behar komunikatiboak egon beharko liraké ondo asebeteak, eta oso bereziki an textuinguru linguistikoak non existitzen diren, aukeran, alternatiba linguistiko (hizkuntza, sintaxi) ondo potenteak, flexibleak eta eraginkorrak, edozein esparrutan ere.

Edozein kasutan ere, baina oso bereziki egokiera horretan, bide bakarra izanen da aberasteá, edo gutxienez saiatu aberastén jarduera komunikatiboa (landuagoa eta kolokialagoa) kin aportazio esanguratsuki funtzional guztiak zein diren edo egon ahal diren eskura, gradualki bada ere. Baina, zer gertatu da? Ba, gertatu da ze...
  1. euskara batu estandarretik borratu dirá mendeak e-flexibilizazio sintaktiko burulehena, literarioa eta mintzatua ere, zeinetan sortu eta erabili ziren hainbat baliabide eta mekanismo sintaktiko zein jarraitu beharko lirake lantzen, ohi moduan, afin jarraitu kin prozesu evolutiboa e-euskara aldé estruktura irekiago, potenteago, flexibleago eta eraginkorrago bat (erlatiboki abantailatsuagoa baita an esparru komunikatibo guztiak), zein ez soilik ez den potentziatu, baizik-ze, kontrara, oztopatu egin da, hainbateraino non gelditu baitá estandar sintaktiko bat erlatiboki pobrea, erlatiboki rigidoa, erlatiboki ahula, erlatiboki monotonoa, erlatiboki astuna eta erlatiboki gutxi eraginkorra.
  2. euskara batu estandarretik borratu dirá hainbat hitz eta hitz-forma, hala landuagoak nola kolokialagoak, zein ziren eta diren ondo baliagarriak, funtzionalak, argiak eta asko ere internazioanalak, eta zein nahi izan diren ordezkatu kin aukerak zein, ez gutxitan, zirén luzeagoak, lausoagoak, anbiguagoak eta gutxiago erabilgarriak, aparte gutxiago eraginkorrak.
  3. euskara batu estandarrean ez dira landu kontrakzioak eta bestelako errazpideak (segun egoera pragmatikoa), zein diren beste aukera ondo erabilgarri bat afin aukeran koipeztatu engranajeak e-jarduera estandarra: kontuan hartu ze, zenbat eta motor sintaktiko gutxiago potentea izan (zenbat eta sintaxi buruazkenagoa izan), hainbatenago beharko dirá kontrakzioak eta errazpideak afin, ahal den neurrian, goxatu jarduera eta, zertxobait bada ere, zabaldu estuasunak.
Horrekin guztiarekin, eta gure kontextu linguistikoan, daukagu estandar bat eze ez ditu asebetetzen, ezta urrutitik ere, ez behar landuagoak, ezta behar kolokialagoak ere. []

Etiketak: , , , ,

1 Comments:

Blogger Erramun Gerrikagoitia said...

Mintzo zara Jesus buruz kotrazioak eta errazpideak.

Niretzat argui dago zer diren contractioneac baina ez zer diren
errazpideac
nahiz-ta ikusi arguiro dagoela hitz (neologismo?) hori formatua kin erraz + bide. Baina ez zait ethorten hitz horrequin cerebrora ezelaco concepturic behintzat niri. Nola esaten ahal litzateque hori conceptua gaztelaniaz, frantzesez edo inglesez?

Zeren errazpideac interpreta litezque modu sobera zabal eta lausotuan so eguinic soilic interpretationeari e analysis etymologicoa e bere parteac, erraz eta bideac, ezen bideac dutenac bide emaiten erraztasunari. Baina da interpretatione sobera lausoa.

astelehena, azaroa 05, 2018 7:01:00 PM  

Argitaratu iruzkina

<< Home