larunbata, urria 23, 2021

Tepehua (Huehuetla) mintzairak ere probableki garatu dú SVO ordena nagusi alternatiboa (kin lehenagoko VSO)

Itzul gaitezen ki zerrenda e 13 mintzaira non díren existitzen bi ordena nagusi: VSO eta SVO (13ko zerrenda ganik Dryer & Haspelmath an aeuren atlasa online). Zerrenda horretatik revisatu ditugu jada 6 sintaxi (3 austronesiko, 2 semitiko eta 1 berber) zeinen protosintaxietan ez zen agertzen SVO, halan-ze ulertu beharko dugu ze mintzaira horiek garatu duté bigarren ordena sintaktiko bat (SVO) zein dún markatzen norabide bat, norabide asimetriko bat alde ordena diskursiboki progresiboagoa.

Gaur begiratu bat bota nahiko genuke ki beste 13 hizkuntz horietako bat (zazpigarrena): Tepehua (Huehuetla), zein, nola ikusi ahal den an "The World Atlas of Language Structures Online" (Dryer, Matthew S. & Haspelmath, Martin 2013), dén mintzaira bat ti familia totonakoa:

Ikusten dugu, bestalde, ze familia Totonako-Tepehuak dú orohar erakusten lehentasuna aldé ordena adizlehena, nahiz ordena hori izán, ohi denez, pragmatikoki flexiblea:

Eta gauza da ze flexibilitate pragmatiko horiate zabal-ireki bat ki garátu SVO alternatiboa (kin lehenagoko VSO, zein dén kasu honetako ordena adizlehena), hola sórtuz egungo sintaxi mixtoa non ezin den erabaki ordena nagusi bat arten VSO eta SVO.

Bestalde ikusten dugu ze ordena orokorra arten S eta V (non sartzen diren esaldi intransitiboak ere) dú jarraitzen izáten VS (eta ez SV):

Horrek areago sostengatzen du gure ideia eze mintzaira Tepehua-Huehuetla dú garatu bere SVO ordena abíatuz ti VSO ordena nagusi bakar bat, eta jarráikiz norabide orokorra aldé ordena diskursiboki burulehenagoak. []