Antso Abarkako Andre Mariaren kosmosa
Bardeen atarian, Nafarroa eta Aragoi arteko mugan
Sancho Abarcako Andre Mariak ez du, berez, izen berezirik. Sarrantzako (Aspe, Biarno) ama birjinaren irudia agertu omen zitzaion Ibar izeneko artzainari (Garde, Erronkari), 1569ko apirilean, sei mende lehenago Antso II.a Gartzez “Abarka” nafar erregeak eraikitako gaztelu zaharraren inguruan. Zertarako ba izen berririk asmatzen hasi, tokian tokiko deitura hain ezaguna izaki?
Hainbatek galdetu dezake: eta zer arraio egin zezakeen Gardeko artzainak Bardeetan? Ba, segurutik, edozein artzain erronkariarrek normalean egin ohi zuena, Bardeetako larre berdeetan ardiak zaindu alegia, udaberria noiz etorriko zain, berriro ere artaldeak hartu eta etxera itzultzeko.
Leku gutxi gero Euskal Herrian, Santxo Abarkako santutegia bezalakorik, sasoi bateko historia zaharraren bidegurutzeak laburbiltzeko: Pirinioetako hego eta ipar aldeak; Nafarroa, Aragoi eta Biarno erresumak; Bardeak, Erronkari eta Aspe haranak… Gaur egun elkarren berri ia batere ez duten herrialdeek nolabaiteko kosmos bateratua osatu zuten garai batean. Menderik mende, aurrez aurre bizi izan zirenak, elkarri bizkar emanda bizi dira egun.
Gartzia Antso nafar erregea izan zen Antso Abarkaren aita, eta ama, berriz, Andregoto Galindez kondesa aragoitarra. Sancho Abarca ez da, segurutik, emakume-izenik aproposena baina… inork ezagutzen al du Andregoto izenekorik?
Ibar artzain errokariarra, Santxo Abarkako Andre Mariaren magalpean
Bardea Beltza, Santxo Abarkako santutegitik, sartalderantza begira.
Bardea Beltza, aurreko igandean
Nork esan du Bardeak lehorrak direnik?
Ezkerraldean, Bardeetako nafar lautada goiena. Eskuinaldean, 350 metro beherago, Zaragozako lurralde barrena. Amildegia da muga nabarmena.