Euskara

Nabarniztarra (1932): "= lerrotxu bikijok 'edo' irakurri"

 balbula 2023/12/09 - 00:00:00

Nabarniztarra (1932): "bi, ken bat, bat" [kin koma bitarté "bi" eta "ken"]

 balbula 2023/12/08 - 00:00:00

1932ko aritmetikan ez da agertzen "-tik" ablatiboa kokatuá lehenago zein "ken" kenketakoa, geldituz "ken" hori soildua, esan nahi baita "ken" soila, justuki nola erabiltzen dugún gaur egun naturaltasun osoz

 balbula 2023/12/07 - 00:00:00

Ensunza (2001): "Hurrengo erreferentzia 1932. urtekoa da"

 balbula 2023/12/06 - 00:00:00

"ken" (berdin nola "tol" edo "zat") ez bide zen proposatu zeren izán aditz-erroa (nahizta bere kasuan izán), baizik zeren izán monosilabikoa

 balbula 2023/12/05 - 00:00:00

Eta justuki "ken" berrikuntza hori etorri zén ki gelditu

Mintzo dá Martxel Ensunza an bere 2001eko tesia, jada iapatua (ikus ere atzoko sarrera ), esanez ze: Liburu honetan berriz ere ageri zaizkigu +, - , x eta : zeinuak zein bere izenekin ( + "ta" edo "lain'' , - " ken '', x " tol ", : " zat "), baina oraingoan bestelakoa da izenen aukera. Hain zuzen, kasu honetan batetik " tol " hitza ageri zaigu - tolestu eta tolesketa hitzen errotik - "bider" ordezkatuz, nahiz eta "bidar" era ageri den. Eta zatiketaren sinboloa irakurtzeko " zat " forma ageri zaigu , hau ere zatitu , zatiketa hitzen errotik hartuta . Beste alde batetik, nabarmen geratzen da ikur eta zeinu guztiak formulan ageri diren ordena berean irakurtzeko proposamena. [Ensunza, 2001:58] Alde batetik aipatu behar dugú okertxo bat noiz esaten dén: ... + "ta" edo "lain" , ... zeren " lain " proposatzen dá ordezta " dira " edo " berdin " (eta ez ordéztuz " ta ", argi denez); baina bestetik, gure helburua orain zén azpimarratzea ze 1920ko liburu horretan agertzen dirá " tol ", " zat ", " lain ", eta baita " ken " forma ere , zein ez zen agertzen an 1913ko aritmetika ti Lopez Mendizabal (han erabiltzen zén " ...gutxiago " postpositiboa : ikus sarrera hau ). Eta justuki " ken " berrikuntza hori etorri zén ki gelditu .  balbula 2023/12/04 - 00:00:00

Gradualki eráikiz sintaxia, ordéz gradualki eráitsi sintaxia

 balbula 2023/12/03 - 00:00:00

Ensunza (2001): "Testu honetan ez da ageri aurrerapen nabarmenik aurrekoarekin konparatuz; are gehiago, ... , zenbait atzerapauso eman zirela esan daiteke."

 balbula 2023/12/02 - 00:00:00

Ensunza (2001): "..., 'dira' eta 'lain' horiek normalean erabiliko ez genukeen hurrenkeran erabiliz."

Atzoko sarreraren harian , Martxel Ensunza-k, bere tesian (" Ikur eta zeinu bidezko adierazpen matematiko-fisikoen irakurbidea ", 2001, zeintaz jada mintzatu ginén hemen ), oinohar batean komentatzen du ze " bi ta bi dira lau " eta " lau ta sei lain hamarr " sortzen dirá ti lekúaldatu lehenengoan aditza (" dira ") eta bigarrenean postposizioa (" lain ") ki posizio ez-ohikoak : ..., dira eta lain horiek normalean erabiliko ez genukeen hurrenkeran erabiliz . [Ensunza, 2001] Eta gauza da ze, alde batetik, " da " edo " dira " edota, orohar, aditz aurreratuak izaten dirá ondo normalak an funtzio zehaztailea (foku zehaztailea ), esan nahi baitá noiz bereziki zehaztu nahi dugún zerbait : ez soilik deskribatu , baizik zehaztu, eta erákutsi ze zehazten ari gara (gutxienez zenbait hizkeratan eta baita estandarrean ere ). Atzo etorri zirén zortzi . Horrez gain, eta bestaldetik, " lain " postposizioa desdoblatu da , geldituz soildua an posizio aurreratu hori (gabé inguruko batere morfologiarik: " lau ta sei lain hamarr "), eta horrela ahalbidetuz irakurketa prepositibo eroso eta funtzional bat . Horrela joaten dira lantzén aurrerabideak , garabideak , zein ez diren baizik euskararen beraren mekanismoak , mekanismo propialak bezain universalak . [ > > > ]  balbula 2023/12/01 - 00:00:00

Bizkai-Aldundia (1920): "59 = 7 X 8 + 3; eta irakurri genegi; 59 dira (ala "lain") 7 tol 8 ta 3

 balbula 2023/11/30 - 00:00:00

Bizkai-Aldundia (1920): "4 + 6 = 10, irakurri daikegu: lau ta sei dira hamar; ala: lau ta sei lain hamar." [Esan nahi baitá "lain" konparatibo desdoblatua, ordéz "berdin" desdoblatua ere]

Duela sarrera batzuk ikusten genuén nóla Lopez Mendizabal hasten zen erábiltzen " berdin " hitza an modu prepositiboa ki adierazi berdintzak an expresio aritmetikoak (1913): Eta gauza da ze erabilera berritzaile horietan sartu behar genuké orobat ondorengo erabilera ti " berdin " hitza an berdintza bat , zein dén erabilera prepositiboa (ikus ere hemen ): 2 x(bider) 3 =( berdin ) 3 +(ta) 3 = 6 [Lopez Mendizabal, 1913:24] nahiz beheragoko expresioetan erabiliko dú " da... " edo " dira... ": Gure ikuspegitik, " berdin ... " horretan, Lopez Mendizabal izaten ari da oso berritzailea , zorionez . Eta oraingoan azpimarratu nahi genuke nóla 1920an Bizkai-Aldundiak bultzatutako aritmetikak jasotzen duén beste saio ondo interesgarri bat ki adierazi berdintza horiek , alegia " lain " konparatibo desdoblatua ordéz " dira " edo " berdin ": Irakaslariari oharra: batzuetan lain be irakurri liteke. Onela: 4 + 6 = 10 , irakurri daikegu: lau ta sei dira hamar ; ala: lau ta sei lain hamar . [Bizkai-Aldundia, 1920] Ez al da zoragarria? Ez al da eredugarria? [ > > > ]  balbula 2023/11/29 - 00:00:00

Bizkai-Aldundia (1920): "... euskal-esakerea zenbaizti-idazkerara eroatearren itz barri au asma bear izan dogu."

 balbula 2023/11/28 - 00:00:00

Ehunekoak idazten dirá % 72, eta irakurtzen dirá "ehuneko hirurogeita hamabi", baina "1 metro" ez da idazten "metro 1"

 balbula 2023/11/27 - 00:00:00

Zergátik ez dago irakurketa-aukera sinboliko hori kin "bat" zenbakia? Esan nahi baita, "1 metro" irákurri esánez "bát metro", an ber hurrenkera zeintan agertzen den

 balbula 2023/11/26 - 00:00:00

Bizkai-Aldundia (1920): "8 : 2 idazten dogunean, ... irakurriko dogu "zortzi zat bi"."

 balbula 2023/11/25 - 00:00:00

Nork irabazi du? Sinpleki esanda, denok

 balbula 2023/11/24 - 00:00:00

Bizkai-Aldundia (1920): "Obeto litzake "seiko lau" irakurtea (orrela da-ta), baña ez da au bere euskerazko itz-yoskera egokia."

 balbula 2023/11/23 - 00:00:00

Bizkai-Aldundia (1920): "Batzuek ikur ori (X) "bidar" irakurtea gura dabe, baña ez da ondo. Toleskun au: 6 X 4, ezin liteke "sei bidar lau" irakurri (ez dalako orrela), "lau bidar sei" baño."

 balbula 2023/11/22 - 00:00:00

Zéin litzake arazoa baldin orokortu balitz "tol" ordéz "bidér"?

 balbula 2023/11/21 - 00:00:00

"lei" (ti "legi" edo "ledi") eta, bide beretik, "leza"

 balbula 2023/11/20 - 00:00:00