Euskara
Zein ote litzake erabilera zaharrena, hika kin alokutiboa ala hika soila gé alokutiboa?
balbula 2023/05/28 - 00:00:00
Printzipioz erabil litezke soilik hikako forma ez-alokutiboak, baina...
balbula 2023/05/27 - 00:00:00
'diagok/diagon' â 'jagok/jagon', non agertzen zaigú gure '-i-' datibo prepositiboa
balbula 2023/05/26 - 00:00:00
"j-" hori sortzen da an orainaldia, eta analogiaz, sartzen da an lehenaldia
balbula 2023/05/25 - 00:00:00
Eta nóndik arituko litzateke sartzen "j-" hori?
balbula 2023/05/24 - 00:00:00
¿Othe da dioena Elhuyarrec hartzecoa valecotzat eta realtzat?
referentziak 2023/05/23 - 00:00:00
'suk ari sutzen' versus 'ak ari utzen', non elementu pronominala dén regularra
Sarrera honetan (duela 3 egun) genioén ze ... ..., bádira beste 3. persona asko kin " j- " hasiera" zeinen forma ez-alokutiboak ez diren bilakatu "z- > s-" . eta herenegun irakurtzen genuén 3. persona horietako bat ("ak ari utzen " objetu singularra) an ondoko pasartea ti " Aramaioko hizkera " (Ormaetxea, 2006): (9) Iraganaldiko hirugarren pertsonaren ezaugarria â - Aramaion â - da ezaugarria eta ez z- . Hona zenbait adizki: auen 'zegoen', atorren 'zetorren', abillen 'zebilen'; auen 'zuen', akixen 'zekien'; akarren 'zekarren'; utzen 'zion'. Salbuespen bakarrak * edun -en pluraleko formak dira: sittuen 'zituen/zituzten'. [Ormaetxea, 2006:29] Esan nahi baita ze aipatu erabilera hori dá salbuespenezko kasu irregular bat (gure analisian, bilatuz desanbiguazio bereziki nahasgarri bat ) barné regularitate orokorra , non lehenaldietako 3. personak hasten dira ti " â - ", regularki . Horrá " utzen " tripersonal horren zerrenda osoa: zeinen 3. persona plurala dén "areik ari utzien " (objetu singularra). Ez batean (" utzen ") ez bestean (" utzien ") ez da sartu hasierako " s- "-rik, nahizta forma alokutiboetan agértu " j- " soinuak (báda hor alokutiboko "ak ari (j)utzenan " ere, non " j- " bera ere ez den amaitu sartzen). Horrela, daukagú: - "suk ari s utzen" versus "ak ari â utzen" non elementu pronominala dén regularra . balbula 2023/05/23 - 00:00:00
*edun/*itun (objetu singularra/objetu plurala)
balbula 2023/05/22 - 00:00:00
Jose Luis Ormaetxea (2006): "Salbuespen bakarrak: *edun -en pluraleko formak dira: sittuen
'zituen/zituzten'
Aurreko sarreretan aritu gara gain Leintz-Gatzaga hizkerako " ak/suk sittuen ", non " ak sittuen "dén irregularra , erakutsiz hasierako " z- > s- " bat zein regularki soilik legokioke gi 2. persona " suk sittuen ". Gure azalpenean, mugimendu hori gertatuko zen arrén desanbiguatu 3. personako forma regularra (" ak ittuen ") ti 2. personako alokutiboa (" ik ittuen "), formalki berdina, zein, genioenez, izanen zén bereziki nahasgarria . Gaur soilik zehaztu nahi genuke ze kasu hori dá salbuespen bakarra non dugún hasierako " z- > s- " hori an lehenaldiko 3. personak on hizkera hori, zeinen hasiera regularra dén " â - " ( ez dago elementu pronominalik ). Horrela zehazten digú Jose Luis Ormaetxeak (2006) noiz mintzo den gain " Aramaioko hizkera ", zein aurkitzen da barné esparrua te Leintz-Gatzagako hizkera: (9) Iraganaldiko hirugarren pertsonaren ezaugarria â - Aramaion â - da ezaugarria eta ez z- . Hona zenbait adizki: auen 'zegoen', atorren 'zetorren', abillen 'zebilen'; auen 'zuen', akixen 'zekien'; akarren 'zekarren'; utzen 'zion'. Salbuespen bakarrak * edun -en pluraleko formak dira: sittuen 'zituen/zituzten'. [Ormaetxea, 2006:29] Esan nahi baita ze aipatu erabilera hori dá salbuespenezko kasu irregular bat (gure analisian, bilatuz desanbiguazio bereziki nahasgarri bat ) barné regularitate orokorra , non lehenaldietako 3. personak hasten dira ti " â - ", regularki . balbula 2023/05/21 - 00:00:00
Domene (2011): "EI prefijo 'z-' pudo tener su origen en el prefijo de 2. persona de respeto y de
2. persona plural 'z-'' utilizado como prefijo de 3. persona 'z-' en alocutivo y, después, en
el no alocutivo; ..."
balbula 2023/05/20 - 00:00:00
Akaso hasiko zen erabiltzen 2. personako ez-alokutiboa an 3. persona ere ("ak sittuen")
arrén ezberdindu 3. personako ez-alokutibo regularra ("ak ittuen") ti 2. personako
alokutibo regularra ere, formalki berdina
balbula 2023/05/19 - 00:00:00
Baina, zéin izanen zen, adibidez, 3. persona singular regularra?
balbula 2023/05/18 - 00:00:00
2. personetako 'sittuen' regularrak hedatu dirá ki 3. personak ere, irregularki
Atzokoan galdetzen genuén ea ikusten genuén zerbait irregularra an Leintz-Gatzagako lehenaldia kin objetu pluralak: Ikusten al dugu hor zerbait irregular? Eta bai, nabari dugu ze 2. personetako forma regularrak orain aurkitzen dirá an 3. personak ere , irregularki . Kasu honetan gainera lau forma horiek berdin amaitu dira (" sittuen "): esan nahi baita ze 2. personetako " zu = " z- " formak hedatu dira ki 3. personak ere (printzipioz " â - "), gure ikuspegitik oso interesgarriki erakutsiz joera bat . balbula 2023/05/17 - 00:00:00
Bota deiegun begiratu bat ki lehenaldiko pluralak (an Leintz-Gatzagako hizkera): ikusten
al dugu hor zerbait irregular?
balbula 2023/05/16 - 00:00:00
'*â
- e - du - e - n > eben' edo 'â
- e - tor - (r)e - n > etorren' berdin regularrak respektu euren
prefijo pronominala (â
)
balbula 2023/05/15 - 00:00:00
Lafon (1954): "...on trouve dans le sous-dialecte biscayen de Salinas des formes archaïques
comme 'geben' "nous l'avions", de '*g-e-du-e-n'" ..."
Atzokoan aipatzen genituén mendebaldeko hizkerak nola bereziki konserbatiboak an zenbait aspektu (beste batzuetan izan dirá berritzaile): Esan nahi baita ze " z- " ez da 3. personako elementu pronominala , baizik " â - ". Eta azken forma regularrago horiek mantendu al dira nonbait? Bai, mantendu dira an mendebaldeko hizkerak , zein konsideratzen dirén konservatiboenak . Ikus daigun ondoko aipua ti herenegungo artikulua ti Lafon (" Comportament syntaxique, structure et diathese du verbe basque ", 1954), non autorea mintzo dén gain Leintz Gatzagako hizkera nola konserbatibo horietako bat , bederen an bere aditz-forma batzuk, zein izanen zirén bereziki zaharrak : On a en v. labourdin genduen et en biscayen genduan " nous l'avions ", avec préfixe d'agent gen- . Mais on trouve dans le sous-dialecte biscayen de Salinas des formes archaïques comme geben " nous l'avions ", de * g-e-du-e-n , en regard de neben " je l'avais ", eben , " il l'avait ", où le préfixe d'agent est g- , non gen- . [Lafon, 1954, berrargitaratua an 1999:546] Bai, oso interesgarriak dirá forma horiek, zein Lafon-ek zatitzen ditú honela (jarraiki "* g-e-du-e-n "): - nik * n - e - du - e - n > neben - guk * g - e - du - e - n > geben - hak * â - e - du - e - n > ebe n eta non, gainera: - zuk * z - e - du - e - n > zeben - zuek * z - e - du - e - e - n > zeuen - haiek * â - e - du - e - e - n > euen " -a-n / -e-n " bikotea alde batera utzita, dena guztiz regular . balbula 2023/05/14 - 00:00:00
Lehenaldiko 3. personetako 'z-' horiek ez dagozkie jatorriz i 3. personak, baizik i 2.
personak ('z(u)-')
balbula 2023/05/13 - 00:00:00
Lafon (1954): "Comme Schuchardt l'a vu, 'z-' n'était pas primitivement un indice personnel;
il tire son origine du 'z' de 'zan', 'zen' "il était", ..."
Irakurriz artikulu bat ti René Lafon (" Comportament syntaxique, structure et diathese du verbe basque ", 1954) aurkitzen dugú pasarte hau: A date ancienne , le préfixe de 3 pers., dans les formes d'imparfait, n'était pas z- , mais zéro . Cet état de choses s'est conservé en biscayen ,... Comme Schuchardt l'a vu, z- n'était pas primitivement un indice personnel; il tire son origine du z de zan , zen "il était", ... [Lafon, 1954, berrargitaratua an 1999:544] Bai, erabat ados kin analisi hori ti Schuchardt (1893), zein Lafon-ek konpartitzen zuen (horretaz ere mintzo ginen an sarrera hau ). balbula 2023/05/12 - 00:00:00
Aditz intransitiboetan ere interpretazio pasiboa? Ez dugu behar inolako interpretazio
pasiborik, soilik OVS zahar bat, eta SV berdin zaharra.
Josu Lavin -ek (eta bestek ere) interpretatzen dú adibidez " na - kar - zu " an klave pasiboa , eta ez an OVS aktiboa . Interpretazio pasibo hori oinarritzen da an konsÃderatu: - na = naiz - ne(n) = nintzen eta baita an konsideratu aditz-erroa nola balitz partizipio-suerte bat . Baina, partikula horiek berberak agertzen dirá an aditz intransitiboak ere, eta aditz intransitiboetan ez legoke pasiborik , ez baitago agenterik. Esan nahi baita ze, adibidez: - na - tor - ne(n) - tor - ren ez liraké forma pasiboak , baizik: - n - a - tor = n(i) - (d)a - tor = ni - hemen eta orain - tor - n - e - ( n ) - tor - ran = n(i) - e - (n) - tor - r - an) = ni - ez hemen eta orain - tor - r - lehen Intransitiboetan ez dago transiziorik, ez dago agenterik, ez dago partizipiorik, ez dago pasiborik , baina bádaude " na- " eta " ne(n)- ", eta " tor " aditz-erroa, zein dauden berdin-berdin eratuak zein euren kide transitiboak (nahiz orain ez duten agenterik). Aditz intransitiboetan ere interpretazio pasiboa? Ez dugu behar inolako interpretazio pasiborik, soilik OVS transitibo zahar bat, eta SV intransitibo berdin zaharra (SV laburdura erabili ohi da) , nondik sortuko zirén gaur egungo adizki sintetikoak , guztiz ondo atera ere. balbula 2023/05/11 - 00:00:00
'kar" dá aditz-erroa, aportatuz aditzaren ideia semantiko hutsa (zerbait nola 'traer'),
eta ez '...traÃdo por...'
Atzo Josu Lavin-ek zioén: Orainaldian: ni + da kar = na kar ... : soy traÃdo, estoy siendo traÃdo baina ez dugu ikusten zergátik " kar " izan beharko litzakén " traÃdo " ordezta " traer ", Egungo " nakarzu " adizkia aterako litzaké ti kontrakzioa te esaldi zahar hau, zeinen ordena kanonikoa dén OVS : - ni da kar zu hots: - nakarzu = n(i) - (d)a - kar -zu = ni da kar zu zeinen itzulpen aproximatu bat litzakén: - mà ahora traer tu non " ni / mà " objetu hori dén elementu rhematikoena (nola tipikoki an OVS ordena , baina ez an ordena pasiboak, non sujetua ez den izaten tipikoki elementu rhematikoena ), eta non " zu / tu " dén amaierako sujetu aktibo bat , zek ez daukan batere markarik (ez ergatiborik, ez besterik) zeren bere amaierako posizioak jada argi uzten du bere izaera aktiboa ( OVS litzaké ordena kanonikoa , ez-markatua ). Esan nahi baita ze " kar " aditz-erroak soilik emanen luké aditzaren ideia semantikoa , zerbait nola " traer " huts bat, gabé denbora , gabé persona , gabé numeroa , eta ez " ...traÃdo por... ". balbula 2023/05/10 - 00:00:00
